De betekenis van landbouwhuisdieren in de hulpverlening
Samenvatting
Dit rapport is een verkenning van de zorg- en therapeutische functie die landbouwhuisdieren kunnen vervullen voor volwassenen en kinderen met een psychische of psycho-sociale problematiek of mensen met een verstandelijke beperking. De verkenning bestaat uit een groot aantal interviews met deskundigen uit het werkveld (hoofdzakelijk zorgboeren, begeleiders en beheerders van kinderboerderijen).
Uit de interviews bleek dat het contact en het werken met landbouwhuisdieren op een boerderij voor cliënten met verschillende soorten handicaps of problemen bijzondere en positieve effecten kunnen opleveren. Verschillende kwaliteiten van de boerderij spelen hierbij een rol: de niet-medische setting; een omgeving die ‘vol leven is’ en waar een cliënt vele levensprocessen kan ervaren, waar een natuurlijke
structuur is, waar wordt aangesloten bij het gezonde van de cliënt en waar zinvolle en aansprekende werkzaamheden gedaan worden.
Volgens de boeren/begeleiders/beheerders hebben dieren specifieke kwaliteiten die van belang kunnen zijn voor de ontwikkeling van een cliënt. Dieren zijn herkenbaar en lijken op mensen; ze doen een direct en sterk appèl op een cliënt; ze kunnen een cliënt een grote diversiteit aan impulsen geven. Dieren maken levensprocessen aanschouwelijk, ze nodigen uit tot verzorgen en ze prikkelen al je zintuigen. Er is een grote diversiteit in eigenschappen bij verschillende diersoorten.
De indruk die uit de interviews naar voren komt is dat de directheid en diversiteit van de impulsen van dieren groter is dan welk ander therapeutisch middel. Dit zorgt ervoor dat de boer of begeleider en de cliënt veel handelingsmogelijkheden hebben om gewenste doelstellingen te bereiken.
Volgens de professionals op zorg- en kinderboerderijen zijn dieren bij uitstek geschikt om een cliënt voldoende veiligheid en voldoende uitdaging te bieden en om een verbinding mee aan te gaan. Uit de literatuur is bekend dat voldoende veiligheid, voldoende uitdaging en het ervaren van verbinding cruciale voorwaarden zijn voor gezondheid en ontwikkeling van een persoon.
De boer blijkt een belangrijke schakel te zijn om de verbinding tussen cliënt en dier te laten ontstaan en voldoende veiligheid en uitdaging te bieden. In dit rapport wordt een groot aantal voorbeelden gegeven waaruit duidelijk wordt hoe werkzaamheden met dieren aansluiten bij doelstellingen van cliënten. De geïnterviewde professionals geven aan dat er grote behoefte is aan onderbouwing voor de inzet van dieren en onderzoek naar de precieze uitwerking van dieren op cliënten en het mechanisme achter de werking. Het gebrek aan
wetenschappelijke onderbouwing leidt er volgens hen toe dat relatief weinig gebruik gemaakt wordt van dieren in de hulpverlening en dat de professionals die met dieren werken weinig status hebben.
De zorgboeren en beheerders vinden dat het garanderen van optimaal dierenwelzijn veel aandacht verdient. De risico’s voor het optreden van zoönosen en ongelukken blijken in de praktijk gering te zijn.
Een groot probleem voor veel zorgboeren is de steeds stringentere regelgeving, met name op het gebied van dierziektepreventie. Deze regelgeving belemmert het contact tussen cliënten en dieren en maakt het steeds moeilijker verschillende diersoorten op één bedrijf te houden. Zorgboeren/beheerders pleiten voor regelgeving die rekening houdt met de specifieke functies van zorgboerderijen en kinderboerderijen.
De professionals op zorg- en kinderboerderijen hebben behoefte aan uitwisseling van ervaringen, betere inbedding van hun werkzaamheden binnen zorginstellingen en verdere onderbouwing van de waarde van de inzet van dieren in behandelings- en begeleidingstrajecten. Onze conclusie is dat de therapeutische mogelijkheden voor de inzet van landbouwhuisdieren in de zorg groot zijn, maar dat er nog te weinig gebruik gemaakt wordt van de mogelijkheden. Uit de ervaringskennis van de professionals
hebben we mogelijke effecten van landbouwhuisdieren en redenen voor de effecten gedestilleerd.
In vervolgonderzoek hopen we deze aspecten verder te onderzoeken.
bron: De betekenis van landbouwhuisdieren in de hulpverlening
Resultaten van interviews met professionals op zorg- en kinderboerderijen
Jan Hassink
(Plant Research International B.V., Wageningen, maart 2002 )
